dinsdag 28 februari 2012

Living like Larry - Sweatshops

In razend tempo bezoeken we fabrieken waar kinderen werken. Overal waar ik binnenloop tref ik een nieuwe hel aan: meisjes die in een glasfabriek glas opruimen en overal wonden hebben, meisjes die in de verstikkende geur van vloeibaar plastic schilderijlijsten maken, meisjes die zakken met katoenresten vullen en jongens die schalen slijpen en grijs zien van de aluminiumdeeltjes.
Mijn longen branden als ik na enkele minuten buitenkom. Ouder dan twintig zullen deze jongens niet worden.


Uit: Wereldmeiden (Een boek van Plan Nederland over meisjes in ontwikkelingslanden)

Het land dat hierboven besproken wordt is Bangladesh. Het Bangladesh dat je kent, omdat het in je kledingetiketjes staat, en soms komt het nog eens voorbij op het nieuws omdat er overstromingen zijn. Vaker niet, want de eurocrisis en uitspraken van eigen politici zijn ook erg belangrijk om bij stil te staan.

Met sweatshops is het net zoals met dierenleed vóór ik vegetariër werd: je weet dat het er is, je weet dat jouw kleren in beroerde situaties ontstaan, maar uit gemakzucht (?) stop je er toch niet mee ze te kopen.

Sweatshops zijn een ingewikkeld fenomeen. Zoals je op internet terug zal vinden: er wordt vaak gepleit dat medewerkers anders helemaal niets zouden hebben: 12 cent per uur verdienen is beter dan niets. Dat de arbeiders vrijwillig zijn begonnen, waaraan je kunt zien dat ze er wel op vooruit móéten gaan. Mogelijk geldt dit voor een enkele volwassene, maar ik vind dat geen enkel kind ter wereld zou moeten werken. Als kind moet je spelen, ontdekken, leren schrijven en rekenen op school, misschien af en toe wat klusjes in de huishouding doen... niet 12 uur aaneen stiksels naaien, bij slecht licht, waardoor je al jong slechtziend zult worden. Plus: sweatshops onderhouden de cycle of poverty.

Wie trouwens dacht dat sweatshops alleen in Azië en Afrika te vinden zijn: think again. In Nederland, Groot-Brittannië, Italië en Spanje zijn ook dit soort werkplaatsen te vinden. Die werkplaatsen leveren aan winkel zoals Primark. Juist, de Primark waar je zo goedkoop kleding kunt scoren - daar zit natuurlijk voor iemand een prijs aan. Bij TNS Knitwear in Manchester maken ze elke week 20.000 kledingstukken voor Primark. Hier lees je meer over hun werkomstandigheden (7 dagen per week/12 uur per dag/de helft van het minimumloon). Primark kwam in 2008 ook in opspraak, omdat er kinderen werkten bij hun Indiase leveranciers. Primark heeft gebroken met deze bedrijven - heel goed. Wat ik zeker niet probeer te beweren, is dat Primark (of welk merk dan ook) 'de bron van het kwaad' is. Dat is onze consumptiemaatschappij: wij willen veel voor weinig. Maar supergoedkope/bijna-gratis-mode bestaat niet: iemand zal er voor moeten betalen.

Waarom schrijf ik dit? Ik maak je vast niet gelukkiger nu je dit weet. Ik schrijf dit, omdat bij het zien van de eerste aflevering van Bloed, zweet en luxeproblemen* er bij mij (weer) een knop omging. Ik een jongen hoorde zeggen "ik denk dat iedereen wel weet dat die kleding door kinderen wordt gemaakt... Je denkt gewoon: wij leven hier, en zij leven daar". En weer: niet deze jongen is het probleem. Het probleem is dat de intro zegt: "zes jonge Nederlandse consumenten reizen af naar Afrika..." Jonge consumenten? Is dat alles wat we, wat zij zijn?

Wat wij kunnen doen? Goede merken (zoals American Apparel) kopen, tweedehands kopen, maar vooral ook minder kopen. Als het gaat om sweatshops heb ik één wens. Namelijk dat meisjes (sorry, maar met name meisjes, toch) eens wat beter zouden nadenken over de gevolgen van de absurde hoeveelheid kleding die zij kopen en snel weer van de hand doen. Ik weet het, een rare wens, en ik geef toe, ook ik houd van nieuwe jurkjes. Maar ik merk steeds meer dat niemand doorheeft waar die kleding eigenlijk vandaan komt, namelijk de sweatshops in China**, waar kinderen werken i.p.v. naar school te gaan, om met gif bespoten katoen voor ons te verwerken... Ik vind dat ziekelijk. Het is dan ook eerder uitzondering dan regel dat ik écht blij ben als ik iets nieuws gekocht heb. Dat maakt het makkelijker minder te kopen.

*Ik vind Daphne verschrikkelijk irritant trouwens. Het spijt me, maar zo moet een idealistisch meisje niet doen.
**In China zijn vakbonden bovendien verboden. Medewerkers kunnen zich dus niet groeperen om in opstand te komen voor, bijvoorbeeld, hoger loon.

Om af te sluiten met The Guardian: 76% of the workforce are women. It's an irony that probably escapes most of the women who do the bulk of high street shopping in the west. Women shopping for products made by other, underpaid, exploited, women  

Nr 22 - februari 2012

16 opmerkingen:

  1. Ik heb altijd al gedacht dat kleding niet zomaar goedkoop is... en dan denk ik dus inderdaad aan kinderarbeid. Blegh :(

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Fantastisch stuk weer! Je zet me weer helemaal aan 't nadenken. Primark is hartstikke leuk om te shoppen, maar ik voel me er wel altijd schuldig door, zeker nu ik dit weet. Gelukkig maar dat de Primark ver reizen is, dus dat ik er bijna nooit kom. (Alhoewel ik me afvraag of H&M, Vero Moda en Zara nou zoveel beter zijn dan Primark)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Nou ik ben in ieder geval blij dat ik nog nooit iets bij de Primark gekocht heb - al wil dat natuurlijk niet zeggen dat ik me nergens schuldig aan maak.

    Laatst was ik over dit soort dingen aan het discussieren met iemand. Ik beweerde dat het goed was om bijvoorbeeld minder kleding te kopen en minder te eten (daarom ben ik tenslotte aan het vasten!) omdat dat uiteindelijk doorwerkt op mensen in arme landen. Maar die ander beweerde dat je die mensen alleen maar van hun werk berooft. Help me eens even met een goed argument bedenken waarom dat niet zo is? (Ik kwam er niet uit namelijk, al zegt mijn gevoel toch stellig dat ik gelijk heb :P)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @ Esra: Ik denk, net als jij, dat als we eerst minder en daarna zo veel mogelijk 'goed kopen' we uiteindelijk een signaal geven dat wel door zal moeten werken. Dat er nieuwe soorten sweatshops ontstaan: met prima omstandigheden en goed loon. Want dit geval lijkt me er niets op tegen dat je kleding uit een ander land komt.
    Ik heb gisteren met iemand gesproken die aan de geboorte van volledig fair trade chocomel meewerkt. Bestaat nu nog niet. 'Waarom doen jullie dat dan?' vroeg ik. 'Omdat alleen een marketingstunt met 'groen doen' niet meer werkt' zei hij. 'De wereld wil het, de consument wil het - de bedrijven zullen volgen'
    Zie daar. Je koopt toch nooit (of niet snel) helemaal niets meer, minder kopen geeft altijd een signaal af.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Klopt. Maar hoe kunnen we ervoor zorgen dat het effect ook tot die landen doordringt? Want als bedrijven 'fair' moeten gaan produceren kunnen ze net zo goed in eigen land produceren, en dan hebben mensen in ontwikkelingslanden misschien wel helemaal geen kans meer... In hun eigen land is er immers weinig markt voor, iedereen is er arm.

      Verwijderen
    2. @Esra: Nou dan lijkt het erop dat ze, in dat geval, dus meer zelfvoorzienend zullen moeten gaan worden. Niets mis met zelfredzaamheid, hoe onethisch het ook moge klinken. Al hebben we er in het verleden natuurlijk al onze rijkdom vandaan geplukt. Dit wordt weer te ingewikkeld.

      Verwijderen
    3. Ja. Economie is sowieso te ingewikkeld. Ben niet voor niks bètawetenschappen gaan doen :P

      Verwijderen
  5. Tsja. Een probleem hierbij is ook ‘gewoon’ te veel mensen. Zolang er meer mensen komen, zal er ook meer kleding nodig zijn. Maar dat is bijna een vervelend soort drogreden, ofzo.

    Kledingstuk wat ik vandaag kocht is SA 8000:2001-gecertificeerd (heb het net opgezocht), zie http://www.sa-intl.org/ voor informatie. De eisenlijst om eraan te voldoen is zo te zien zeker niet mals. Je kan dus ook zeggen: als iedereen alleen nog meer kleding koopt van een bedrijf dat hieraan voldoet, is het probleem als vanzelf opgelost! Maar het betekent ook dat je kleding vanzelfsprekend wat duurder wordt ;-) (Lijkt me dan.) Weg meer consumeren, en dan DENKEN MENSEN dat de economie kapoet gaat, inclusief kamervragen. Ik haat domme mensen. Maarja, als iedereen zoals jij dacht had jij weer niets te schrijven en waren er vast andere problemen? Te veel gedachtes, doe maar niet Jaap.

    (En ik heb het even opgezocht, ook al mijn vorige kledingstukken zijn best fair, de bedrijven erachter zijn aangesloten bij http://www.fairwear.nl/ — maar ik weet er echt te weinig van om te weten hoe goed of slecht het is...)

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ik wilde even laten weten dat ik je blog altijd lees en al wil reageren sinds je stuk over vliegen. Toen ik dat las, had ik net een vliegticket Berlijn - Amsterdam gekocht en ja, dat leverde wel een schuldgevoel op. Het was je eerste Larry-stuk waarbij ik voelde hoe ook ik het probleem ben, en hoe dus ook ik kan veranderen. (Waarom wil ik na een reis zo graag een ontvangstmoment op Schiphol? Heel romantisch uiteraard, maar ik had hetzelfde best kunnen arrangeren op een treinstation. Is nog origineler ook.) Het voordeel van geen geld hebben is dat ik geen onzin koop, maar wel wil ik alles het liefst zo goedkoop mogelijk. Bedankt dus ook weer voor dit stuk, en voor de websites die in de reacties staan.
    Liefs van een trouwe lezer.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hee! :) Je had me inderdaad gevonden. Ook jij bedankt voor je complimenten! Ik blijf je zeker lezen, want dat doe ik oprecht graag. Mijn persoonlijke bewuste project voor deze week wordt uitzoeken wat voor schoenen er vallen in de categorie: Geen leer, van goede kwaliteit en maatschappelijk verantwoord. En mooi. En betaalbaar.

      Verwijderen
  7. Ik heb naar aanleiding van dit stuk eens de link van Jaap met winkels bekeken, maar helaas zat daar geen enkel merk bij wat ik koop :( ik heb wel een andere site gevonden waar ook veel bekende ketens worden genoemd, http://modepoly.org/. Helaas valt er weinig goeds te zeggen over H&M, mijn favoriete winkelketen. Weet iemand een duidelijkere site? Want op modepoly worden wel bekende ketens genoemd, maar dan staat er een lang verhaal, terwijl ik het liefst gewoon bijvoorbeeld een cijfer tussen de 1 en 10 zou zien, dat is voor mij duidelijker. Confronterend stuk weer :)

    BeantwoordenVerwijderen
  8. @Elise, de lijst van fairwear is nogal messed up, omdat er vaak niet de directe bedrijven genoemd worden. Bijvoorbeeld Mexx claimt op hun website er lid van te zijn ( http://mexx.com/#/company/company_contact/faq/ ), maar ik kan Mexx (of hun moederbedrijf) nergens in die lijst terugvinden... En hier staat-ie heel laag; http://www.goedewaar.nl/images/documenten/kledingchecker/kledingcheckerranking.pdf

    Informatie is nou niet bepaald eenduidig.

    Hier staat ook nog een lijstje http://shopethical.ca/companies/ maar niet specifiek gericht op kleding, en zwaar incompleet.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Ik denk/dacht voor een groot deel hetzelfde als die jongen die je noemt in je stuk: zij zijn daar, ik ben hier. Het zijn twee verschillende werelden en die andere wereld is nu eenmaal heel makkelijk om te negeren als je een shirtje van zes euro ziet hangen.
    Ik koop al heel weinig kleding, nu nog ervoor zorgen dat als ik iets koop, het ook eerlijk is (al is de verleiding nu nog steeds heel groot om gewoon bij de H&M iets goedkoops te halen).

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Hmm ja, je drukt ons weer even met de neus op de feiten. Heel goed! Ik vind het lastig. Vroeger haatte ik kleding. Niet zo gek als je bedenkt dat met mijn maten heel weinig te vinden is dat goed past (1.47 m, onder de 40 kg). Maar je moet toch wat dragen hè? Inmiddels ben ik een echte speurder geworden en daarmee groeit ook mijn interesse voor kleding.

    Kleding kopen van goede merken, tja, daar let ik niet op omdat ik dan helemaal niks meer kan dragen. Overigens heb ik mijn kledingkast best vol hangen, maar er zitten weinig items tussen die goed passen. Mensen met afwijkende maten kopen vaak meer kleding dan mensen met normale maten, uit frustratie en veel miskopen. Moeilijk uitleggen, maar ik heb er al eens iets over gelezen en daar was ik het helemaal mee eens. Ik ben dit jaar begonnen met consuminderen. Ik koop dit jaar 15 items, dat is zowel kleding, schoenen als asseccoires. Ondergoed reken ik niet mee. Als dit lukt wil ik volgend jaar terug naar maximaal 12 en het jaar erna naar maximaal 10. En dan vind ik het wel even best. ;) Tweedehands kopen is voor mij ook interessant omdat men vroeger kleiner was, maar ik doe het eigenlijk nooit. (ik shop bijna alles online omdat ik dan recensies kan lezen over hoe het kledingstuk valt / ik woon niet in de stad)

    BeantwoordenVerwijderen
  11. AAAAAAGRH! Ik word GEK! Pas las ik nog ergens dat Primark het dus juist wel zo goed deed! :( Het is zo verwarrend allemaal. Duurdere winkels staan ook niet garant voor goede leefomstandigheden van de arbeiders. Dit is een jungle, nog veel meer dan de vleesindustrie.

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Wow. Je hebt er in ieder geval veel over nagedacht zo te zien. Bij 'Sweatshop' dacht ik alleen maar aan het leuke liedje van De Staat.

    BeantwoordenVerwijderen