Living like Larry - Sweatshops

In razend tempo bezoeken we fabrieken waar kinderen werken. Overal waar ik binnenloop tref ik een nieuwe hel aan: meisjes die in een glasfabriek glas opruimen en overal wonden hebben, meisjes die in de verstikkende geur van vloeibaar plastic schilderijlijsten maken, meisjes die zakken met katoenresten vullen en jongens die schalen slijpen en grijs zien van de aluminiumdeeltjes.
Mijn longen branden als ik na enkele minuten buitenkom. Ouder dan twintig zullen deze jongens niet worden.

Uit: Wereldmeiden (Een boek van Plan Nederland over meisjes in ontwikkelingslanden)

Het land dat hierboven besproken wordt is Bangladesh. Het Bangladesh dat je kent, omdat het in je kledingetiketjes staat, en soms komt het nog eens voorbij op het nieuws omdat er overstromingen zijn. Vaker niet, want de eurocrisis en uitspraken van eigen politici zijn ook erg belangrijk om bij stil te staan.

Met sweatshops is het net zoals met dierenleed vóór ik vegetariër werd: je weet dat het er is, je weet dat jouw kleren in beroerde situaties ontstaan, maar uit gemakzucht (?) stop je er toch niet mee ze te kopen.

Sweatshops zijn een ingewikkeld fenomeen. Zoals je op internet terug zal vinden: er wordt vaak gepleit dat medewerkers anders helemaal niets zouden hebben: 12 cent per uur verdienen is beter dan niets. Dat de arbeiders vrijwillig zijn begonnen, waaraan je kunt zien dat ze er wel op vooruit móéten gaan. Mogelijk geldt dit voor een enkele volwassene, maar ik vind dat geen enkel kind ter wereld zou moeten werken. Als kind moet je spelen, ontdekken, leren schrijven en rekenen op school, misschien af en toe wat klusjes in de huishouding doen... niet 12 uur aaneen stiksels naaien, bij slecht licht, waardoor je al jong slechtziend zult worden. Plus: sweatshops onderhouden de cycle of poverty.

Wie trouwens dacht dat sweatshops alleen in Azië en Afrika te vinden zijn: think again. In Nederland, Groot-Brittannië, Italië en Spanje zijn ook dit soort werkplaatsen te vinden. Die werkplaatsen leveren aan winkel zoals Primark. Juist, de Primark waar je zo goedkoop kleding kunt scoren - daar zit natuurlijk voor iemand een prijs aan. Bij TNS Knitwear in Manchester maken ze elke week 20.000 kledingstukken voor Primark. Hier lees je meer over hun werkomstandigheden (7 dagen per week/12 uur per dag/de helft van het minimumloon). Primark kwam in 2008 ook in opspraak, omdat er kinderen werkten bij hun Indiase leveranciers. Primark heeft gebroken met deze bedrijven - heel goed. Wat ik zeker niet probeer te beweren, is dat Primark (of welk merk dan ook) 'de bron van het kwaad' is. Dat is onze consumptiemaatschappij: wij willen veel voor weinig. Maar supergoedkope/bijna-gratis-mode bestaat niet: iemand zal er voor moeten betalen.

Waarom schrijf ik dit? Ik maak je vast niet gelukkiger nu je dit weet. Ik schrijf dit, omdat bij het zien van de eerste aflevering van Bloed, zweet en luxeproblemen* er bij mij (weer) een knop omging. Ik een jongen hoorde zeggen "ik denk dat iedereen wel weet dat die kleding door kinderen wordt gemaakt... Je denkt gewoon: wij leven hier, en zij leven daar". En weer: niet deze jongen is het probleem. Het probleem is dat de intro zegt: "zes jonge Nederlandse consumenten reizen af naar Afrika..." Jonge consumenten? Is dat alles wat we, wat zij zijn?

Wat wij kunnen doen? Goede merken (zoals American Apparel) kopen, tweedehands kopen, maar vooral ook minder kopen. Als het gaat om sweatshops heb ik één wens. Namelijk dat meisjes (sorry, maar met name meisjes, toch) eens wat beter zouden nadenken over de gevolgen van de absurde hoeveelheid kleding die zij kopen en snel weer van de hand doen. Ik weet het, een rare wens, en ik geef toe, ook ik houd van nieuwe jurkjes. Maar ik merk steeds meer dat niemand doorheeft waar die kleding eigenlijk vandaan komt, namelijk de sweatshops in China**, waar kinderen werken i.p.v. naar school te gaan, om met gif bespoten katoen voor ons te verwerken... Ik vind dat ziekelijk. Het is dan ook eerder uitzondering dan regel dat ik écht blij ben als ik iets nieuws gekocht heb. Dat maakt het makkelijker minder te kopen.

*Ik vind Daphne verschrikkelijk irritant trouwens. Het spijt me, maar zo moet een idealistisch meisje niet doen.
**In China zijn vakbonden bovendien verboden. Medewerkers kunnen zich dus niet groeperen om in opstand te komen voor, bijvoorbeeld, hoger loon.

Om af te sluiten met The Guardian: 76% of the workforce are women. It's an irony that probably escapes most of the women who do the bulk of high street shopping in the west. Women shopping for products made by other, underpaid, exploited, women  

Nr 22 - februari 2012